Wstrząs anafilaktyczny jest zagrażającą życiu reakcją nadwrażliwości na dany czynnik przebiegającą z niestabilnością hemodynamiczną (obniżeniem ciśnienia tętniczego). Wyróżniamy również pojęcie Anafilaksji, która przebiega bez objawów sercowo-naczyniowych. Anafilaksja spowodowana jest najczęściej lekami, jadem owadów oraz pokarmami takimi jak ryby, owoce morza, orzechy itd. Często nie udaje się jednak rozpoznać czynnika wyzwalającego. Śmiertelność wśród osób z reakcją alergiczną wynosi poniżej 1%. Pierwsza pomoc jest niezwykle ważna i często decyduje o przeżyciu osoby poszkodowanej.
Rozpoznanie
Objawy reakcji anafilaktycznej występują z kilku układów jak np. układu oddechowego, skóry czy układu pokarmowego. Szybkość wystąpienia objawów po ekspozycji często determinuje ciężkość reakcji. Wśród objawów możemy wyróżnić:
– Rumień, pokrzywkę
– Biegunkę, ból brzucha
– Duszność, kaszel, świsty wydechowe
– Obrzęk języka, krtani, warg
Postępowanie
Leczenie reakcji anafilaktycznej polega na podaży adrenaliny domięśniowo. Adrenalina ma za zadanie zmniejszenie reakcji immunologicznej, zmniejszenie obrzęku, rozszerzenie oskrzeli i podniesienie ciśnienia tętniczego. Jest lekiem ratującym życie, a jego podanie jest proste i bezpieczne. Adrenalinę podajemy w przednio-boczną powierzchnie uda, w połowie wysokości. Dawkowanie wynosi 0.5mg. W przypadku braku poprawy możemy powtarzać dawki co 5 minut. Lepiej jest podać adrenalinę „nad wyraz” przy mniej nasilonych objawach niż zrobić to za późno. Najczęściej korzystamy z adrenaliny w formie ampułko-strzykawki (wstrzykiwacz Epipen) w dawce 0.3mg u osób dorosłych, którą można dostać na receptę od lekarza POZ.
W przypadku wystąpienia reakcji alergicznej powinniśmy przerwać ekspozycję na czynnik wywołujący. W przypadku leku powinniśmy przerwać terapie, natomiast w przypadku użądlenia można spróbować wyjąć żądło. Przy nasilonej duszności, jeżeli jesteśmy przeszkoleni i mamy do dyspozycji tlen możemy zastosować tlenoterapie bierną.
Instrukcja użycia EpiPen
1. Chwytamy wstrzykiwacz ręką dominującą, niebieską nakładką do góry.
2. Zdejmujemy niebieską nakładkę ochronną.
3. Przykładamy Epipena do przednio-bocznej powierzchni uda pod kątem 90* do kliknięcia i wprowadzenia igły. Następnie czekamy 10 sekund, wyjmujemy wstrzykiwacz i masujemy miejsce wstrzyknięcia przed 30 sekund, aby przyśpieszyć wchłanianie leku.
Jeżeli mamy do czynienia z nasilona reakcją alergiczną wymagającą podaży adrenaliny wzywamy Zespół Ratownictwa Medycznego pod numerem 112. Podaż innych leków takich jak leki przeciwhistaminowe, leki sterydowe bądź wapń mają małą skuteczność i nie są zalecane. W przypadku nasilonego obrzęku dróg oddechowych może dojść do zatrzymania krążenia. Postępowanie w zatrzymaniu krążenia omówiliśmy TUTAJ.
Kto może podać adrenalinę ?
Każdy, adrenalina jest lekiem bezpiecznym do którego nie musimy posiadać wykształcenia medycznego, bądź przeszkolenia. Jeżeli mamy kontakt z osobą wobec której podejrzewamy reakcję anafilaktyczną nie powinniśmy zwlekać. Łańcuch przeżycia rozpoczyna się na nas!
Podsumowanie
Podsumowując, pierwsza pomoc w przypadku reakcji anafilaktycznej stanowi podaż adrenaliny (EpiPen). Epinefryna lekiem bezpiecznym, łatwym w użyciu, łatwo dostępnym, o jedynej udowodnionej, natychmiastowej skuteczności w przypadku wstrząsu anafilaktycznego.
