Resuscytacja krążeniowo-oddechowa

CZYM JEST RESUSCYTACJA?

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa jest zespołem czynności służących przywróceniu krążenia i oddechu. Wdrażana jest u osób nieprzytomnych bez zachowanej czynności oddechowej.

Przeżywalność w nagłym zatrzymaniu krążenia (NZK) jest niestety bardzo niska, w Polsce wynosi ona 8-10%. Także, co 10 osoba przeżyje NZK. Z tych 10% spora grupa osób już nigdy nie wróci do pełnej sprawności. Kluczowy w tym przypadku jest czas udzielenia pomocy. Rozpoznanie zatrzymania krążenia, wczesne wezwanie pomocy oraz natychmiastowe przystąpienie do podstawowych zabiegów resuscytacyjnych znacząco zwiększa przeżywalność. Zastosowanie zewnętrznego automatycznego defibrylatora (AED) zwiększa skuteczność resuscytacji nawet o 10% z każdą minutą.

Wśród głównych przyczyn nagłego zatrzymania krążenia wyróżniamy zawał mięśnia sercowego oraz udar mózgu. Roczna częstość występowania NZK w Europie wynosi 67-170 przypadków na 100 000 mieszkańców[i]. Niestety w zależności od kraju resuscytacja zostaje podjęta w średnio 58% przypadków (13-83%). Jest to bardzo słaba statystyka, biorąc pod uwagę również dostęp do defibrylatora AED (28%). Jest nad czym pracować.

ŁAŃCUCH PRZEŻYCIA

Chcąc skupić się na kluczowych kwestiach dotyczących postępowania u osoby w stanie zagrożenia życia warto zaznajomić się z łańcuchem przeżycia. Łańcuch jak sama nazwa wskazuje jest tak silny jak jego najsłabsze ogniowo. Stanowi on ciąg czterech kluczowych zagadnień takich jak:
– Rozpoznanie osoby w stanie zagrożenia życia i wezwanie pomocy
– Rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej
– Zastosowanie defibrylatora AED
– Zaawansowane czynności resuscytacyjne wykonane przez wykwalifikowany personel

Jak widać, pierwsze z trzech ogniw zależą od świadka zdarzenia. Na nic zdają się zaawansowane czynności ratunkowe, jeżeli nie rozpoczniemy niezwłocznie ucisków klatki piersiowej w celu podtrzymania perfuzji przez najważniejsze narządy.

JAK WYGLĄDA POSTĘPOWANIE W NAGŁYM ZATRZYMANIU KRĄŻENIA

Schemat podstawowych zabiegów resuscytacyjnych:

1. Oceń stan przytomności poszkodowanego potrząsając za ramiona i pytając głośno „Czy coś się stało”?
2. Jeżeli NIE reaguje udrożnij drogi oddechowe, odchylając żuchwę do góry, tak by odciągnąć język od tylnej ściany gardła. Następnie oceń oddech przez maksymalnie 10 sekund. Zbliż swój policzek do ust poszkodowanego oraz obserwuj klatkę piersiową. Staraj się wyczuć, usłyszeć i zaobserwować ruchy klatki piersiowej. Jeżeli nie obserwujesz oddechu, bądź widzisz pojedyncze westchnięcie – traktuj jak osobę w stanie NZK. Drgawki oraz oddech agonalny często prowadzi do nierozpoznania zatrzymania krążenia i opóźnia pomoc.
3. Wezwij pomoc pod numerem 999 bądź 112. Wskaż konkretną osobę do wykonania połączenia, w przypadku braku wsparcia, uruchom tryb głośnomówiący w swoim telefonie. Postaraj się zorganizować defibrylator AED, w tym celu wskaż osobę do przyniesienia sprzętu. O lokalizację urządzenia, możesz spytać pracowników, mieszkańców bądź dyspozytora.
4. Rozpocznij 30 uciśnięć klatki piersiowej. Wyznacz miejsce na środku klatki piersiowej (1/3 dolnej części mostka) – u mężczyzn najczęściej linia sutków. Klatka piersiowa powinna być naga. Uciskaj z częstością 100-120/min, na głębokość 5-6cm. Zawsze możesz liczyć na wsparcie dyspozytora, który z pewnością wesprze cię w tej stresującej sytuacji!
   Jeżeli dojdzie do charakterystycznych trzasków – złamania żeber – nie przejmuj się tylko kontynuuj uciski. Podczas resuscytacji często dochodzi do uszkodzenia szkieletu kostnego klatki piersiowej. Pamiętaj, że klatka piersiowa po każdym ucisku powinna się całkowicie odkształcić. Ma to na celu wypełnienie się jam serca krwią co zwiększa skuteczność ucisków! Nazywamy to relaksacją. Pamiętaj o minimalizacji przerw w uciskach klatki piersiowej.
5. Udrożnij drogi oddechowe, metodą wysunięcia, uniesienia żuchwy, następnie obejmij swoimi ustami, usta poszkodowanego i wykonaj 2 wdechy wystarczające do uniesienia się klatki piersiowej. Oddechy powinny trwać sekundę. Następnie przystępujemy ponownie do ucisków klatki piersiowej. Jeżeli się brzydzisz – w celu zwiększenia swojego bezpieczeństwa możesz skorzystać z maski twarzowej, bądź specjalnej folii. Dopuszcza się również rezygnację z wdechów i zastosowanie samych ucisków klatki piersiowej.
6. Jeżeli dostępne AED, uruchom i stosuj się do poleceń. Naklej elektrody według instrukcji, jedną po prawej stronie mostka na prawej piersi, drugą pod lewą pachą na wysokości koniuszka serca. Po uruchomieniu, AED przeprowadzi analizę rytmu serca i na podstawie oceny zadecyduje o konieczności defibrylacji. Jest to urządzenie bardzo proste w użyciu i bezpieczne. Przeprowadzi cię przez całą procedurę! Należy pamiętać, aby elektrody dobrze przylegały do klatki piersiowej, w przypadku nadmiernego owłosienia do urządzeń dołączona jest maszynka do golenia. Należy również zdjąć wszelką biżuterie, odzież z klatki piersiowej która przeszkadzać nam będzie w naklejaniu elektrod. Same elektrody w miarę możliwości powinny być naklejane w trakcie ucisków klatki piersiowej tak aby minimalizować przerwy bez przepływu krwi przez najważniejsze narządy.
7. Kontynuuj resuscytację do przyjazdu służb ratowniczych. Swoje czynności możesz przerwać, gdy nie masz fizycznej możliwości prowadzenia dalszych czynności bądź zagraża tobie niebezpieczeństwo. Pamiętaj zapewnić sobie wsparcie oraz zmianę w uciskach klatki piersiowej co 2 minuty, najlepiej co analizę rytmu serca defibrylatora AED.
8. Jeżeli osoba zacznie oddychać, poruszać się, odzyskiwać świadomość wyłącz AED oraz ułóż osobę w pozycji bezpiecznej. Elektrody pozostaw na klatce piersiowej poszkodowanego. Ponawiaj ocenę oddechu, aby nie przegapić kolejnego zatrzymania krążenia.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa nie jest skomplikowana, niemniej jest bardzo stresująca i wymaga przygotowania. Warto udać się na kurs pierwszej pomocy i przygotować się na najgorszy scenariusz! Pamiętaj, że z czasem wiedza nam umyka, a pewne standardy się zmieniają więc warto powtarzać taki kurs co 2 lata.  

---

[i] Europejska Rada Resuscytacji